Pogrzeb świecki lub humanistyczny.

Pogrzeb świecki w całości poświęcony jest osobie zmarłej. Taki pogrzeb, może mieć każdy, bez względu na to, czy należy do związku wyznaniowego czy nie. W kościele katolickim podczas wszystkich ceremonii pogrzebowych uwaga skupiona jest na tajemnicy zbawienia. Ksiądz może wygłosić laudację o zmarłym, ale najczęściej tego nie robi. Nie przewiduje tego liturgia pogrzebowa. Na pogrzebie świeckim nie usłyszymy natomiast kazania czy mowy moralizatorskiej. 

Celebrujemy życie, które zgasło.

Główną częścią pogrzebu świeckiego jest wspomnienie o zmarłym. To odróżnia ten rodzaj ceremonii od pogrzebu katolickiego. Wspomnienie życia, co było w nim najważniejsze, o miłości i poświęceniach, o sukcesach, o tym kim był zmarły. Każdy kto przyjdzie na taki pogrzeb, usłyszy czym zajmował się zmarły zawodowo, jakie miał pasje. Znajomi obecni na pogrzebie słyszą często historie, które znają z życia zmarłego lub byli nawet ich częścią. O sprawach rodzinnych mówi się na podstawie wywiadu z rodziną. Mówi się tylko to, co należy. Często tekst mowy – konspekt – otrzymuje rodzina na dzień przed pożegnaniem. Taki pogrzeb ma być jak portret zmarłego namalowany słowem. 

Filozofia, poezja, muzyka.

Prócz zasadniczej części o zmarłym, mistrz ceremonii pogrzebowej, przekazuje treści filozoficzne dopasowane do postaci, którą żegna. Często towarzyszem pożegnania jest odpowiednio dobrana poezja, fragmenty prozy. Ulubione utwory muzyczne przywołują wspomnienia… mogą być odtworzone lub grane na żywo przez muzyka. Wielokrotnie to muzyka, która nie miała by szansy zabrzmieć podczas pogrzebu katolickiego. Coraz częściej podczas ceremonii przywołuje się postać zmarłego wyświetlając slajdy z kroniki rodzinnej. Wszystko jest ustalone z rodziną. 

Modlitwa na pogrzebie świeckim.

Zdarza się, że pogrzeb świecki wybiera rodzina wierząca. Być może na jakimś etapie życia zmarły dokonał innego wyboru w swoim wewnętrznym świecie. Jednak sama wiara pozostała z nim do końca ale bez kościoła instytucjonalnego. Dotyczy to każdego wyznania. Wtedy podczas ceremonii świeckiej, znajdzie się moment na modlitwę lub fragment z pism religijnych. Z pewnością nie będzie to nabożeństwo. 

Mit.

Pogrzeb świecki, to nie pogrzeb ateisty. Co prawda może dotyczyć człowieka, który nie żył żadną religią. Najczęściej zmarły miał swój świat, własną filozofię, mądrość życiową i był w tym szczęśliwy. Może dotyczyć również osoby wierzącej w Boga, ale żyjącej poza związkiem wyznaniowym. Taki pogrzeb może być dla każdego. Zdarza się, że cała ceremonia jest podzielona na część religijną i świecką.

Mistrzu, powiedz za nas: - Żegnaj!

Mistrz świeckiego ceremoniału pogrzebowego ma konkretne zadanie: przypomnieć jak najlepiej drogę życiową zmarłego i uczcić jego pamięć. Ale nie tylko. To przede wszystkim świetny orator. Jego postawa, empatia, wygląd, sposób poruszania się, dykcja, w tym również tembr głosu, erudycja, umiejętność wystąpień publicznych, łatwość komunikacji i otwartość, talent pisania tekstów, opowieści o życiu – mów pogrzebowych to niektóre atrybuty, które powinien posiadać. Kwalifikacje mistrza dotyczą również znajomości różnych ceremoniałów: wojskowego, protokołu dyplomatycznego czy różnych wyznań. Nie ma znaczenia płeć. Mistrz przede wszystkim jest głosem rodziny, a czasem to zmarły jeszcze za życia pozostawił dyspozycję… jak ma wyglądać scenariusz jego własnego pogrzebu i co ma być powiedziane podczas ostatniej drogi.
Strój to zwykle toga, czarna. Ma wyróżnić mistrza wśród uczestników pogrzebu, ale też ma być czytelny dla obsługi technicznej – pracowników zakładu pogrzebowego i cmentarza. Niektórzy noszą łańcuch na wzór insygniów władzy sędziowskiej, kierownika urzędu stanu cywilnego czy przedstawicieli władz państwowych. Warto wiedzieć, że takie insygnia są przypisane przepisami prawa tylko dla niektórych grup zawodowych. W Polskim systemie administracji państwowej nie ma instytucji mistrza świeckiego ceremoniału pogrzebowego. Z reguły każda z tych osób, posiada zarejestrowaną, własną działalność gospodarczą. Jest to świadczenie usługi komercyjnej.
Cała ceremonia nie trwa zwykle dłużej niż 45 minut.

Miejsce i czas.

Cmentarze komunalne z reguły posiadają dom pogrzebowy a w nim kaplice lub sale ceremonialne, przystosowane do ceremonii wielowyznaniowych, w tym i świeckich. Zdarza się, że jeśli pogrzeb jest świecki a cmentarz parafialny, ksiądz pozwala na skorzystanie z kaplicy cmentarnej. Ale to wyjątki. Nie jest to jednak problem. Cała ceremonia może rozpocząć się i zakończyć przy grobie. W przypadku gdy pogrzeb dotyczy urny z prochami zmarłego, możliwości logistyczne są większe. Niekoniecznie sama ceremonia musi odbywać się na cmentarzu. Można zorganizować ją w dowolnym miejscu, wynająć salę, która pomieści uczestników. Nie musi to być kaplica cmentarna. Coraz częściej jest to praktykowane na zachodzie Europy. Zdarzają się więc ceremonie w ogrodzie, przy domu zmarłego. Po jej oficjalnej części orszak żałobny wyrusza na cmentarz i tam urna z prochami zmarłego zostanie umieszczona w grobie. Niekiedy ceremonie przybierają bardzo indywidualny charakter. Na pogrzebie pojawiają się towarzysze zmarłego: psy, koty czy nawet asysta konna. Urna wieziona na motocyklu, czy od bramy cmentarnej do grobu niesiona przez członków rodziny określa ten wyjątkowy charakter pożegnania…

Z Historii.

Ceremonie świeckie wywodzą się z kultury helleńskiej. Wówczas były głównym punktem podczas pożegnania. Laudacje żałobne były wygłaszane na cześć zmarłego najczęściej przez najbliższych członków rodziny zmarłego. Były swego rodzaju pieśnią pochwalną, upamiętniającą dokonania prawego i dobrego ojca domu, czy żony - opiekunki domowego ogniska (przykładem jest Laudatio Turiae – rzymska mowa pogrzebowa ku czci żony ). Trzeba podkreślić, że pogrzeby miały jednak charakter religijny, pomimo wystąpień opiewających zmarłych.
Wystąpienia mówców pojawiały się w średniowieczu, w cechach zawodów rzemieślniczych, przez oświecenie, aż współcześnie zaistniały jako odrębne uroczystości pozbawione teocentryzmu. Oczywiście w systemach socjalistycznych świecki pogrzeb był jednym z ważnych elementów życia społecznego. Powstawały świeckie obrzędy pogrzebowe, pisano scenariusze pogrzebów państwowych, które zatwierdzały egzekutywy. Nadawano im znaczenia propagandowego, spychając religię na margines. W kulturze anglosaskiej łączono część świecką z religijną. 
Współcześnie pogrzeb świecki nie jest kojarzony z pogrzebem państwowym. Nie jest też konkurencją dla pogrzebów wyznaniowych, bo to zaledwie do 6% wszystkich pogrzebów w Polsce.

Chcę taki pogrzeb.

Internet stanowi olbrzymie źródło informacji. Każdy z mistrzów świeckiej ceremonii pogrzebowej dba o zaistnienie w przestrzeni, posiadając własną stronę internetową. Często działa tzw. polecenie, gdy ktoś wśród znajomych czy dalszej rodziny organizował już świecki pogrzeb. Innym razem, ktoś był na takim pogrzebie i chce tego samego ceremoniarza. Zakłady pogrzebowe dysponują danymi kontaktowymi. Nie musimy się martwić też o dojazdy mistrza ceremonii, sami pokonują czasem nawet kilkaset kilometrów. Ważne by termin - dzień i godzina - ceremonii były ustalone z mistrzem, zakładem pogrzebowym i cmentarzem na który ostatecznie odprowadzimy naszego zmarłego.

Renata Sośniak, Adam Franczyk